Dit essay van Alexander Nehamas is een waarschuwing aan hen, die de teloorgang van onze cultuur aantonen door de culturele uitingen die ons vandaag omringen te vergelijken met de meesterwerken uit het verleden. Dat is een scheve en oneerlijke vergelijking. Zo ontmoedigend is onze wereld niet, aldus de auteur. Jammerklachten over de teloorgang van de beschaving zijn al zo oud als de Griekse dichter Hesiodus en er is geen reden om aan te nemen dat de dingen in het (...) algemeen nog slechter worden dan ze al waren en nog altijd zijn. Op onderdelen gaat het met de hedendaagse cultuur zelfs helemaal niet zo slecht, aldus Nehamas. Hij vervolgt met een verdediging van de populaire cultuur en in het bijzonder de televisie, die door veel intellectuelen wordt veroordeeld zonder dat ze haar werkelijk kennen. Een scherp en gefundeerd oordeel blijft echter nodig bij onze inspanning om ‘de kunst te verfijnen en uit te dragen’; alleen kunst kan ons enige hoop en troost bieden tegenover de verschrikkingen van het verleden. (shrink)

An increasing number of research teams are investigating the efficacy of brain-computer interface (BCI)-mediated interventions for promoting motor recovery following stroke. A growing body of evidence suggests that of the various BCI designs, most effective are those that deliver functional electrical stimulation (FES) of upper extremity (UE) muscles contingent on movement intent. More specifically, BCI-FES interventions utilize algorithms that isolate motor signals—user-generated intent-to-move neural activity recorded from cerebral cortical motor areas—to drive electrical stimulation of individual muscles or muscle synergies. BCI-FES (...) interventions aim to recover sensorimotor function of an impaired extremity by facilitating and/or inducing long-term motor learning-related neuroplastic changes in appropriate control circuitry. We developed a non-invasive, electroencephalogram (EEG)-based BCI-FES system that delivers closed-loop neural activity-triggered electrical stimulation of targeted distal muscles while providing the user with multimodal sensory feedback. This BCI-FES system consists of three components: (1) EEG acquisition and signal processing to extract real-time volitional and task-dependent neural command signals from cerebral cortical motor areas, (2) FES of muscles of the impaired hand contingent on the motor cortical neural command signals, and (3) multimodal sensory feedback associated with performance of the behavioral task, including visual information, linked activation of somatosensory afferents through intact sensorimotor circuits, and electro-tactile stimulation of the tongue. In this report, we describe device parameters and intervention protocols of our BCI-FES system which, combined with standard physical rehabilitation approaches, has proven efficacious in treating UE motor impairment in stroke survivors, regardless of level of impairment and chronicity. (shrink)

A reading is offered of Carl Hempel’s and Thomas Kuhn’s positions on, and disagreements about, rationality in science that relates these issues to the debate between W.V. Quine and Rudolf Carnap on the analytic/synthetic distinction.

Summary: De planken van de Amsterdamse Artis Bibliotheek staan vol met uiterst zeldzame en belanghebbende natuurhistorische werken. Eerste drukken van het werk van Charles Darwin (onder andere van "On the origin of species") staan gebroederlijk naast het oeuvre van Darwins wetenschappelijke evenknie Alfred Russel Wallace. Daarnaast worden er tal van natuurwetenschappelijke archieven, zoals dat van de Amsterdamse hoogleraar biologie, geneticus en Nobelprijslaureaat Hugo de Vries, beheerd. Alexander Reeuwijk maakt samen met Redmond O'Hanlon een reis door de geschiedenis van (...) de evolutie aan de hand van boeken, manuscripten en parafernalia zoals die in deze natuurwetenschappelijke schatkamer worden bewaard. (shrink)

Context: Despite many obvious advantages (radical) constructivism has over other philosophies it has failed to become a mainstream philosophy that is widely taught and discussed. Problem: What are the reasons for this failure? Can we identify issues that make it difficult for scholars to accept and even embrace radical constructivist ideas? What is the best way to characterize, explain, and eventually refute objections? Method: By collecting articles from both proponents and opponents of radical constructivism the editors of the special issue (...) tried to present a range of answers to these questions. Results: Some problems are due to known objections to radical constructivism, in particular the idea that being responsible for one’s own constructions opens doors to a “whatever” attitude. Another important insight is that constructivism seems to resemble a river delta with ever branching new sub-disciplines that become increasingly incompatible with each other. Implications: The insights gained from the contributions may lead to a re-orientation of (radical) constructivism that will include less misunderstandings among its critics and to a higher acceptance in the academic community. (shrink)

At every moment, somewhere in the world, a group of men and women are sitting around a table deliberating about an ethical issue posed by medicine and research, whether as a research ethics committee; a hospital or clinical ethics committee; a stem‐cell review committee; a gene transfer research committee; a biobank ethics committee; an ethics advisory committee for a medical or nursing association or nongovernmental organization; a state, provincial, national, or intergovernmental bioethics committee; or an ad hoc panel examining a (...) particular development or case. However, the last national committee in the United States, the Presidential Commission for the Study of Bioethical Issues, held its final meeting at the end of August 2016 and closed its doors. Should we regret its departure? I believe that the United States would benefit from having another national bioethics advisory body, but I do not think that the commission should simply have continued under a new president in the same form. Instead, looking at the experience of that commission and its six predecessors—who they were, how they worked, the functions they served, and the problems they experienced—we can derive some useful ideas for anyone planning to build the next commission. (shrink)

The recently celebrated discovery of the Higgs boson has captivated the public's imagination with the promise that it can explain the origins of everything in the universe. It's no wonder that the media refers to it grandly as the "God particle." Yet behind closed doors, physicists are admitting that there is much more to this story, and even years of gunning the Large Hadron Collider and herculean number crunching may still not lead to a deep understanding of the laws of (...) nature. In this fascinating and eye-opening account, theoretical physicist Alexander Unzicker and science writer Sheilla Jones offer a polemic. They question whether the large-scale, multinational enterprises actually lead us to the promised land of understanding the universe. The two scientists take us on a tour of contemporary physics and show how a series of highly publicized theories met a dead end. Unzicker and Jones systematically unpack the recent hot theories such as "parallel universes," "string theory," and "inflationary cosmology," and provide an accessible explanation of each. They argue that physics has abandoned its evidence-based roots and shifted to untestable mathematical theories, and they issue a clarion call for the science to return to its experimental foundation. (shrink)

This is the second of two special issues, and the articles are grouped according to two themes: The previous, first issue featured articles that shared the theme Technologies and the Political, while this second issue is focused on the theme of Subjectivities. In this second, somewhat expanded, introduction, the “sky’s the limit.” This introduction canvasses various theoretical and conceptual-empricial perspectives that the articles of both issues touch on and further tries to open many doors through which readers are invited to (...) go on their own rather than give readymade answers. This introduction is written not only to give both an overview of some of the most important conceptual, methodological, and empirical contexts that the two special issues evoke but also to create invitations for many further conversations to be had from here on forward by beginning the interrogating and troubling of the intercourse between “science” and “science fiction”: beause all of this has happened before and will happen again. (shrink)

Some weeks ago, we learned that the matriarch of a family, my good friend Anna, is dying. She is 75 and has inoperable esophageal cancer, and the doctors say it will only take a few more weeks or months. Anna is dying the way I want to die–at home, surrounded and lovingly tended by her family: her devoted husband of 54 years, her three daughters, her three worshipful sons-in-law, her adoring granddaughters. All of them see her every day. All of (...) them are a part of a mutual struggle to give Anna a “good death” Anna, too, is a part of it. And, in a very small way, I am part of it, because I have been invited to be. Every few days, I walk next door and spend a few minutes talking to Anna. (shrink)

The brain displays both the anatomical features of a vast amount of interconnected topological mappings as well as the functional features of a nonlinear, metastable system at the edge of chaos, equipped with a phase space where mental random walks tend towards lower energetic basins. Nevertheless, with the exception of some advanced neuro-anatomic descriptions and present-day connectomic research, very few studies have been addressing the topological path of a brain embedded or embodied in its external and internal environment. Herein, by (...) using new formal tools derived from algebraic topology, we provide an account of the metastable brain, based on the neuro-scientific model of Operational Architectonics of brain-mind functioning. We introduce a “topodynamic” description that shows how the relationships among the countless intertwined spatio-temporal levels of brain functioning can be assessed in terms of projections and mappings that take place on abstract structures, equipped with different dimensions, curvatures and energetic constraints. Such a topodynamical approach, apart from providing a biologically plausible model of brain function that can be operationalized, is also able to tackle the issue of a long-standing dichotomy: it throws indeed a bridge between the subjective, immediate datum of the naïve complex of sensations and mentations and the objective, quantitative, data extracted from experimental neuro-scientific procedures. Importantly, it opens the door to a series of new predictions and future directions of advancement for neuroscientific research. (shrink)

Beyond the observation that both speakers and listeners rapidly inspect the visual targets of referring expressions, it has been argued that such gaze may constitute part of the communicative signal. In this study, we investigate whether a speaker may, in principle, exploit listener gaze to improve communicative success. In the context of a virtual environment where listeners follow computer-generated instructions, we provide two kinds of support for this claim. First, we show that listener gaze provides a reliable real-time index of (...) understanding even in dynamic and complex environments, and on a per-utterance basis. Second, we show that a language generation system that uses listener gaze to provide rapid feedback improves overall task performance in comparison with two systems that do not use gaze. Aside from demonstrating the utility of listener gaze in situated communication, our findings open the door to new methods for developing and evaluating multi-modal models of situated interaction. (shrink)

Veel wetenschappers, filosofen en theologen zijn van mening dat God nooit opgevoerd mag worden als verklaring voor een verschijnsel. Eén argument dat ze hiervoor aandragen is dat het op de een of andere manier in de aard van wetenschap zit dat God er geen rol in kan spelen. In dit artikel ga ik in op een specifieke versie van dit argument. Ik vraag me af of de aard van wetenschappelijke verklaringen uitsluit dat God als verklaringsgrond wordt genoemd. Om die vraag (...) te beantwoorden ga ik na of de door wetenschapsfilosofen ontwikkelde standaardmodellen van wetenschappelijk verklaren ruimte bieden aan theïstische verklaringen. Dat blijkt inderdaad zo te zijn, enige kwalificaties daargelaten. De conclusie moet dan ook luiden dat de aard van wetenschappelijke verklaringen niet zodanig is dat theïstische verklaringen uitgesloten zijn. (shrink)

Those, like the present writer, for whom the late Samuel Alexander unlocked doors to new realms of wisdom and delight, or who basked in the sunshine of encouragement and kindly advice he gave so readily to younger men, will understand with what alacrity this opportunity was seized of paying a small tribute to the memory of so unusual and attractive a personality. To resurrect the mind that has built of its own fabric a mansion so vast that its chambers (...) have room for every fact of experience and every theory of science will always provide a happy and appropriate memorial to one whose main business in life was the disinterested speculation idolized by the Greeks as the worthiest employment to which the human spirit can devote its powers. My own share in this labour of love is small and limited in scope; I want to fill in one corner of the picture of Alexander's philosophical system, drawn by Professor Muirhead in the last number of Philosophy , by describing in some detail what he thought about Art and Beauty in their most important aspects and relations. (shrink)

Hoe kan de behoefte om 'hartstochtelijk uitdrukking te geven' aan de geestesgesteldheid die teweeggebracht is door het lezen van een wijsgerige verhandeling tegelijkertijd de aanzet vormen tot een eenvoudig muzikaal concept, of zelfs, zoals Wagner zelf stelt, 'mijn minst gecompliceerde muzikale conceptie'? Magee analyseert dit probleem waarmee hij geconfronteerd wordt naar aanleiding van de opera Tristan en Isolde.

Door pluralisme gelijk te stellen met tolerantie wordt het moeilijk om vanuit de eenheid van eigen cultuur normen en waarden tot begrip voor andere opvattingen te komen. Pluralisme kan tot vervlakking en waarde-loos denken leiden. Ware tolerantie komt pas voort uit een eigen cultuurwereld, die zich open stelt voor verschillende andere culturen.

Hoe beoordelen we de door de mens veroorzaakte klimaatverandering? Wat verstaan we onder ‘duurzame ontwikkeling’? Deze twee met elkaar samenhangende vragen hebben grote politieke actualiteit en staan centraal in dit themanummer. In de maatschappij en politiek blijkt er verschil van inzicht te bestaan over allerlei aspecten van klimaat en duurzaamheid. Hoewel velen in onze maatschappij de algemene visie delen dat de huidige wijze waarop wij in het Westen onze ‘kwaliteit van leven’ realiseren niet ‘duurzaam’ is, is er veel minder (...) een gedeelde perceptie van wat nu precies het probleem is en hoe dat opgelost dient te worden. In dit artikel wil ik met name de vraag aan de orde stellen hoe zeker we zijn over klimaatverandering als probleem en duurzame ontwikkeling als oplossing. En wat de rol van wetenschappers kan zijn in het omgaan met onzekerheden. Tot besluit zal vanuit de thematiek van dit artikel kort vooruitgeblikt worden naar de andere artikelen in dit nummer. (shrink)

Voor wie geen troost kan vinden in het al-te-menselijke, valt hoop te putten uit de natuur. Daarvan getuigt ook Thomas Hardy’s gedicht op de nachtegaal. Het dier is verminkt door mensen, maar het zingt nog altijd en bezorgt de mens levensvreugde.

Jonge mensen afschermen door hun een ruime dosis ‘ klassieken’ toe te dienen is niet voldoende om ervoor te zorgen dat ze een zelfstandig, kritisch oordeelsvermogen opbouwen, of om ze weerbaar te maken tegen krachten die aan dat vermogen afbreuk kunnen doen. Wat zijn de meest veelbelovende educatieve praktijken om dit vermogen te steunen? Het is hoogst onwaarschijnlijk dat hiertoe ooit een bevredigende ‘canon’ voor kennis en kunde zal worden opgesteld. Maar universiteiten kunnen in hun dagelijkse praktijk het oordeelsvermogen (...) wel stimuleren met ‘eenvoudige’ ingrepen als het verhogen van de dichtheid van de verticale en de horizontale communicatie, en het verruimen van de tijd waarbinnen deze communicatie zich kan ontplooien. Daarmee wordt de essentie van goed onderwijs gediend: het opdoen van ervaring en methodische oefening in de praktijk van reflectie. Simpel gezegd: alleen iemand die een educatie heeft genoten kan trachten een relevant en samenhangend antwoord te formuleren op de vragen waarmee de werkelijkheid hem confronteert, al zal zo’n antwoord lang niet altijd alle twijfel wegnemen. (shrink)

'Europa is eeuwenlang gekenmerkt door een energieke dialoog tussen geloof en ongeloof. Wat gebeurt er als je één kant van de dialoog verliest? Dan ontwikkelt de resterende kant in zijn isolement een monsterachtige groei en loopt hij uit op het Europese nihilisme dat nu zichtbaar wordt in de culturele uitputting van Europa. [...]Het kwaad hoeft niet de vorm aan te nemen van een seriemoordenaar of een monster zoals Hitler. Het kan de vorm aannemen van medici met naalden voor het (...) ombrengen van gehandicapte pasgeborenen of van zwakke patiënten die misschien aan depressie lijden, in plaats van hen te genezen en te verzorgen; of de vorm van het isoleren en verwaarlozen van immigranten; de vorm van het negeren van antisociaal gedrag en wreedheid tot het zich openbaart als openlijke en algemene criminaliteit; de vorm van een onverschilligheid die een fanatieke minderheid, in de naam van verdraagzaamheid, in staat stelt op te roepen tot het ombrengen van degenen die spotprenten hebben getekend, en tot nog meer zelfmoordaanslagen en moorden op onschuldigen. Het is deze weigering om Europa aan een definitie te binden die het gezicht van het Europese nihilisme bepaalt. En als er dan een reactie komt, is deze waarschijnlijk extreem en vertekend, omdat er zo lang onverschilligheid heeft geheerst.Het grote Europa van de verbeelding zal ondergaan wanneer Europa verschrompelt tot iets waarin haar beste kwaliteiten niet langer herkenbaar zijn.’. (shrink)

Paul Goodman, 1960’larda modern Amerikan toplumunun organize sistemi içerisinde dönemin gençliğinin sorunlarını ön plana çıkaran ‘Growing Up Absurd: Problems of Youth in the Organized System’ (Saçmayı Büyütmek: Organize Sistemde Gençliğin Problemleri, 1960) eseri ile sosyal bir eleştirmen olarak ön plana çıkmıştır. Amerikalı bir düşünür olan Paul Goodman’ın kısa öyküler, romanlar, şiirler ve makalelerden oluşan çalışmaları, siyaset, sosyal teori, eğitim, kentsel tasarım, edebi eleştiri, hatta psikoterapi gibi geniş bir yelpazeye dağılmıştır. Onun temel argümanı (1960: 9-10) tek bir merkez etrafında örgütlenen teknoloji (...) toplumunun başarısızlıklarını eleştirerek, mevcut düzenin insanın doğasına uygun bir biçimde yeniden inşasını vurgulamaktadır. Goodman’ın yeniden inşa süreci içerisinde insan doğasına önem veren faaliyete dayalı anarşist ideolojisi, sorumluluk duygusunun homojen bir şekilde bireyler arasında paylaşılması gerektiğini vurgular. Goodman merkeziyetçi olmayan siyaset anlayışı ile kendisini Amerikan siyasetinin ve kültürünün karşısında yer alan bir pozisyonda konumlandırmaktadır (Honeywell, 2011: 1). Diğer bir deyişle Goodman (1960: 36), anarşist geleneği formüle etmek amacıyla yirminci yüzyıl Amerikası’nın içinde bulunmuş olduğu mevcut durumdan yola çıkarak eleştirilerini ademi merkeziyetçilik, katılımcı demokrasi, özerk toplum temaları üzerine temellendirmiştir. -/- Goodman’a göre, sosyal, kültürel, ahlâk ve eğitim gibi alanlarda uygulanan kurallar günümüz devletlerini etkisi altına alan kapitalist düzen tarafından belirlenmektedir (Bakır, 2016: 110). Bu durum Goodman’ın da içerisinde bulunduğu anarşist düşünürler tarafından kabul edilebilecek bir husus değildir, çünkü anarşistler mevcut düzenin ve sosyal yaşamın otorite ve itaat yapılarıyla güçlendirilen belirli yaklaşımlar ile kontrol altına alınmasını, insanların fikirlerini özgürce ifade edemeyeceği, bir nevi entelektüel bir hapishane içerisinde yaşaması anlamına geleceğinden dolayı karşı çıkmaktadırlar (Sheean, 2003: 122). Aynı nedenlerden dolayı Goodman, modern liberalizm ve Marksizm gibi alternatif radikal ideolojileri yerinden yönetim düşüncesi ve sosyal mühendislik konusundaki eğilimleri dolayısıyla reddetmektedir. Goodman için anarşizm, özgürlük ve toplumsal değişime yeterli düzeyde arka çıkabilecek tek ideolojik çerçeve olarak görülmektedir. Ona göre (2010: 143), “anarşizm ya da daha iyisi, anarko-pasifizm (toplumsal değişim hareketleri içerisinde örgütlü şiddete ve kurumlara karşı çıkan anarşist anlayış) günümüzün gelişmiş toplumlarının bürokrasilerini, karar verme konusunda aşırı merkezîleşmelerini ve sosyal mühendislik gibi problematik durumlarını ve tehlikelerini tutarlı bir şekilde öngörmüştür”. -/- Siyaset, sosyoloji ve felsefe gibi çeşitli alanlar içerisinde etkili olan anarşist kuramlar, radikal bir söylem olarak eğitimcileri ve araştırmacıları yeni öğretilere ve uygulamalara teşvik etme konusunda itici bir güç oluşturabilmektedirler. Anarşist yaklaşımlardan eğitim kuramı ve araştırmalara yönelik daha belirleyici bir rol alması beklenmektedir, ancak bu yaklaşımlar mevcut radikal akademik görüşü büyük ölçüde etkisi altına alan Marksizm’in eğitim alanında göstermiş olduğu aynı etkiyi gösterememiştir. Anarşist düşünceleri eğitim alanı içerisinde daha etkili ve görünür kılabilmek amacıyla Paul Goodman, Francisco Ferrer ve Alexander Neill’ın ileri sürmüş olduğu çeşitli düşünceler, girişimler ve uygulamalar ortaya çıkmıştır. Bu doğrultuda Goodman’ın anarşizme ilişkin düşünceleri ile bu çalışma sıkı bir anarşizm tahlili, eleştirisi ve felsefesinden öte anarşist anlayışın eğitimdeki uygulanabilirliğine yönelik bir soruşturma içerisine girmekte ve anarşist yaklaşımın mevcut eğitim sistemlerinden hangi yönleriyle farklılaştığını, sonucunda etkili bir eğitim anlayışı ortaya koyup koyamadığını tartışmaktadır. (shrink)

Résumé : Le PPBS a été conçu comme un instrument destiné à ceux qui décident de l'allocation des ressources publiques : il doit leur permettre de prendre de meilleures décisions. S'il est très difficile de repérer et de juger les choix que le développement du système a inspirés aux Etats-Unis, il n'en est pas mains certain que ses résultats tangibles sant maigres car la masse des anciens programmes, principale source potentielle de moyens nouveaux, n'a guère été remise en question.La valeur (...) intrinsèque du PPBS ne peut être mise en cause. Ce qui doit l'être, c'est la lenteur de son développement, qui demeure peu avancé. Cette lenteur s'explique, car le système ne peut produire des fruits dans une terre stérile qu'on n'a pas préparée.La brutalité et les maladresses de l'opération déclenchée en 1965 dans le gouvernement fédéral américain ne pouvaient que renforcer la résistance au changement et retarder, sinon compromettre, le succès final. Les perspectives demeurent heureusement favorables, puisque la nouvelle administration ne semble pas décidée à faire machine arrière et que les Etats et Villes ont démarré sous de bien meilleurs auspices.La principale conclusion qu'imposent les expériences américaines est que toute juridiction intéressée par le PPBS doit impérativement développer, de la façon la plus générale, la volonté d'instaurer le système et s'assurer les moyens de le faire. C'est dire qu'il est peu sage d'engager la bataille sur tous les fronts à la fois : il faut tenter des percées. Mais c'est dire aussi combi en l'information et la formation sant essentielles. A cet égard, l'installation généralisée de certains éléments du système, à savoir la structure de programmes et le budget-programme, loin de présenter des inconvénients, peut constituer un excellent exercice en dehors de son utilité directe pour le preneur de décision. La bataille en cause est surtout celle de la conviction: l'outil est prêt, il est bon, encore faut-il que l' ouvrier accepte de s'en servir.Samenvatting:Planning-programming-budgeting werd ontworpen als een instrument voor diegenen die beslissen over de toewijzing van de overheidsmiddelen.Dit instrument moet de beslissers in staat stellen betere beslissingen te treffen. Het is niet makkelijk deze beslissingen op te sporen en te beoordelen welke in de Verenigde Staten getroffen werden onder invloed van de ontwikkeling van deze systeembenadering. Toch is het met vrij grote zekerheid te stellen dat de tastbare resultaten gering zijn omdat de veelheid aan oude programma's die tenslotte toch de voornaamste potentiële bronnen zijn van nieuwe middelen, nooit werden aangevochten.De intrinsieke waarde van PPBS kan daarom evenwel niet worden genegeerd. Wat wel dient aangeklaagd is de traagheid van zijn aanslepende ontwikkeling. Deze traagheid is te verklaren door het feit dat het systeem slechts vruchten kan afwerpen zo het ingeplant wordt in degelijk voorbereid terrein.De brutaliteit en de onhandigheden bij de operatie die in 1965 werd ingezet in het amerikaans federaal overheidsbestel konden niets anders dan de weerstand tegen de verandering versterken en afbreuk doen aan het uiteindelijk slagen van het systeem. Gelukkiglijk blijven de vooruitzichten gunstig want de nieuwe beleidsvoerders sinds de presidentsverkiezingen, blijken ermee te willen doorgaan en de staten en lokale overheden zijn ermee van wal gestoken onder veel betere omstandigheden. Het doorslaggevend besluit uit de amerikaanse ervaringen terzake is wel dat elke instantie welke belangstelling heeft voor PPBS, nodig moet op zo breed mogelijk vlak de wil doen groeien om het systeem te ontwikkelen en er ook de nodige middelen toe ter beschikking stellen. Dit betekent tevens dat het weinig aan te bevelen is de strijd op alle fronten terzelvertijd aan te binden maar wel geleidelijk doorbraken te verwezenlijken. Dit brengt dan evenwel ook met zich dat informatie en vorming essentieel zijn bij deze strategie. In dit verband moet dan ook gezegd worden dat reeds het invoeren van sommige deelementen van het systeem, zoals de programmastructuur en het programmabudget, voor de beslisser nuttig kan zijn voor zijn persoonlijk inzicht en vorming.De te voeren actie dient nog slechts te worden toegespitst op het overtuigen van de verantwoordelijken. Het instrument is immers gebruiksklaar en degelijk, er is alleen nog het wachten op de wil van de gebruiker dit instrument ter hand te nemen. (shrink)

De eigentijdse geschiedenis zwenkt naar twee kanten: het oprukken van McWorld, de triomf van commercie en marktbeheersing en de door haar gedreven stamvorming, die bestaande multi-ethnische eenheden dreigt te verpulveren. Jihad en McWorld hebben vele trekken gemeenschappelijk zoals afkeer van democratie en echte cultuur. Tussen consument en burger gaapt een diepe kloof. Alleen een verantwoordelijke samenleving kan als een buffer tussen overheid en privé-sector dienen en een halt toeroepen aan de overwoekering van McWorld. Van de jihad, die een bloedige (...) politiek van identiteit bedrijft, is geen enkel heil te verwachten. (shrink)

Hoe moet een democratie omgaan met antidemocraten, wat zijn de bedreigingen van de democratie, en hoe moeten die bedreigingen begrepen worden? Deze vragen staan centraal in het debat over weerbare democratie. Een discussie die aan actualiteit wint door de bedreigingen van religieus extremisme enerzijds en antirechtsstatelijke politieke partijen anderzijds. In dit artikel willen wij aantonen dat het debat over weerbare democratie verdiept kan worden door bestudering van het werk van Claude Lefort en Karl Popper. Het artikel is dan (...) ook niet zozeer een studie van het werk van Lefort en Popper als zodanig, maar in de eerste plaats een bijdrage aan de politiek-filosofische theorievorming over weerbare democratie. We bespreken de elementen in het werk van Lefort en Popper die voor de weerbare democratie relevant zijn. We betogen ten eerste dat zowel Lefort als Popper, om verschillende redenen, zich niet voetstoots laten uitleggen als weerbare democratiedenkers. Ten tweede, dat er, desondanks, in hun werk vruchtbare argumenten voor een weerbare democratie gevonden kunnen worden. En, ten derde, dat het denken van Lefort en Popper belangrijke lessen biedt die de theorie van weerbare democratie kunnen verdiepen. De belangrijkste les in het geval van Lefort is: aandacht voor democratie als samenlevingsvorm, en niet louter als institutie, en daarmee een beter begrip van hoe ons ‘democratisch-zijn’ kan uitmonden in democratische zelfvernietiging. Het denken van Popper kan daarentegen juist de ontsporingen binnen democratische instituties, of breder: het democratische debat, verhelderen. Tot slot probeert dit artikel ook een bescheiden aanzet te zijn tot een nadere bestudering van de samenhang in het werk van twee denkers die doorgaans in isolement bestudeerd worden. (shrink)

Deze studie onderzoekt de zin van de empirische sociale weten- schap voor de interpretatie van het menselijk bestaan. Ik vraag naar de betekenis van de sociale wetenschap voor het begrip van het menselijk bestaan als grondslag van rationaliteit en vrijheid. De analyse van de wetenschapsleer, de ethiek en de cultuurfilosofie van Max Weber levert een bijdrage aan de beantwoording van deze vraag. De filosofische vraagstelling die deze studie leidt is niet vreemd aan de inspiratie van Webers denken. Die inspiratie is (...) gelegen in de vraag naar het lot van de vrijheid van individuen onder voorwaarde van een gerati- onaliseerde wereld. In deze studie wordt de aandacht in hoofdzaak gericht op de filosofische grondslagen van Webers wetenschapstheoretisch en ethisch denken. De centrale leidraad van mijn interpretatie is de oppositie van feitelijkheid en idealiteit, en van immanentie en transcendentie. Daardoor kan een aantal belangrijke motieven van Webers denken rond rationaliteit en vrijheid aan het licht gebracht worden welke samenhangen met de filosofische grondslagen ervan. Weber heeft gesteld, dat het probleem van rationaliteit en vrijheid in onze samenleving alleen intellec- tueel zuiver gethematiseerd kan worden op basis van een empirisch wetenschappelijke benadering van de realiteit. Een dergelijke analyse moet zich los maken van de vooroordelen van een speculatieve geschiedfilosofie. Het sociaal-wetenschappe- lijk denken van Weber pretendeert empirische geldigheid en heeft daarom in zijn visie een antimetafysische strekking. Toch blijft zijn denken gebonden aan zeer specifieke vooron- derstellingen van filosofische aard welke hij ontleent aan de wetenschapslogica van zijn dagen. Het is een van de theses van deze studie dat Weber de filosofische grondslagen van zijn conceptie van sociale wetenschap verheldert door een beroep op te doen het neo-kantianisme van H. Rickert en de fenomenologie van E. Husserl. (shrink)

Is het nog de moeite waard om het op te nemen voor de transcendentale kritiek van Dooyeweerd? Deze vraag suggereert dat de transcendentale kritiek wanneer zij aan zichzelf overgelaten zou worden, niet meer te redden is. Dat is misschien wat overdreven, maar één ding is duidelijk: de transcendentale kritiek is niet onomstreden, zelfs niet onder de meest trouwe volgelingen van Dooyeweerd. En daarin zit iets paradoxaals: het was hem er immers om te doen met zijn transcendentale kritiek ‘de denkgemeenschap in (...) het avondland’ te herstellen, maar het lukt hem niet eens om de denkgemeenschap onder gelijkgezinden op dit punt te bewaren. Intentie en werkelijkheid lopen hier dus ver uiteen. Daar zijn verschillende redenen voor. In de eerste plaats lijkt de transcendentale kritiek geplaagd te worden door een tweetal tegenstrijdige uitgangspunten. Kort gezegd komen deze uitgangspunten hierop neer: 1) de transcendentale kritiek poogt aan te tonen dat ieder theoretisch denken uitgaat van religieuze uitgangspunten; het theoretische denken is dus niet neutraal, zelfgenoegzaam of autonoom; 2) het onder punt 1 genoemde kan worden aangetoond door een stringente analyse van de aard van het theoretische denken zelf, zoals het door ieder die zich bezighoudt met wetenschap en wijsbegeerte beoefend wordt. De vraag is nu of het eerste punt niet impliceert, dat het tweede onmogelijk is. (shrink)

Femtech, apps gericht op de reproductieve gezondheid van vrouwen, belooft vrouwen te empoweren door hen kennis en controle te geven over hun lichaam. Maar femtech is niet zonder problemen: de ervaring van de gebruiker past niet altijd in de tot data gereduceerde werkelijkheid van de app. Bovendien pretenderen de apps inclusief te zijn maar zijn zij heteronormatief. Ook verzamelen en verkopen de fertiliteitapps intieme informatie. Femtech kan daarmee een bron van kwetsbaarheid zijn voor gebruikers.

De oorzaak van de slechte kwaliteit van de televisie-programma's is het bestaan van veel te veel zenders, die steeds slechtere waar leveren. Geweld, seks en sensatie zijn het goedkoopst te leveren en hebben de meest verslavende werking. Pas wanneer de televisie-programma's door speciaal opgeleide deskundigen worden gemaakt en onder controle van een verantwoordelijke overheid worden gebracht, kan het medium uit de handen van commercie en kwaadwillende krachten gehouden worden.

Dit artikel neemt de secularisatietheorie van H. van Riessen als leidraad. Het begint met het onderscheid tussen secularisatie als emancipatie en als secularisme uit te werken. Vervolgens toont het de actualiteit van deze theorie door op het punt van het onderscheid tussen emancipatie en secularisme overeenkomsten met hedendaagse denkers aan te wijzen . Via een verbinding tussen emancipatie en modernisering wordt daarna Taylors positie vergeleken met radicalere visies op deze verhouding binnen de traditie van de Vrije Universiteit. In het (...) slotgedeelte staat secularisatie als secularisme centraal. Dit onderdeel begint met een analyse van het leerstuk van de ‘werkzame schijn’. Afgesloten wordt met een eigen visie op secularisme als religie. Een ongetoetste vooronderstelling van veel Reformatorische wijsbegeerte is dat religie altijd in geconcentreerde vorm optreedt. Aan de hand van het voorbeeld van multipele religieuze participatie in China maakt dit artikel aannemelijk dat secularisme ook in diffuse vormen kan optreden. (shrink)

Online worden we dagelijks geconfronteerd met boude stellingen over klimaatopwarming, vaccinaties, vermeende wereldwijde complotten… Hoe kan je wetenschap nog onderscheiden van pseudowetenschap, en goede wetenschap van slechte wetenschap? En hoe navigeer je tussen wetenschapsscepsis en overdreven wetenschapsoptimisme? -/- Dit boek nodigt je uit om te denken over denken. Je ontdekt hoe dat denken door de eeuwen heen is geëvolueerd, en hoe mythologie plaatsmaakte voor natuurfilosofie en uiteindelijk natuurwetenschap. Daarnaast krijg je een inleiding tot het logische denken, van klassieke zinslogica (...) tot predicatenlogica en eerste-ordelogica. Ten slotte maak je kennis met de kernconcepten van de wetenschapsfilosofie: verificatie en falsificatie, waarschijnlijkheid, inductie en confirmatie, abductie en verklaringen, realisme en empirisme. Zo krijg je zicht op de aard van wetenschap, en hoe die zich onderscheidt van niet-wetenschap. (shrink)

"In 'Mag ik Orpheus zijn?' legt Esther Jansma messcherp uit wat het lezen en schrijven van poëzie en proza voor haar inhoudt. Wat betekent het om 'ik' te zeggen in een gedicht, mag een tekst worden herleid tot de persoon van de maker, in hoeverre wordt wat wij 'het leven' noemen bepaald door wat we hebben gelezen, zijn er grenzen aan de verbeelding en waar zouden die dan moeten liggen, wie bepaalt wat wel en niet mag of kan in (...) een tekst? Voor deze essays bewerkte zij vier lezingen die zij in Berkeley en als gastschrijver aan de Rijksuniversiteit Groningen heeft gegeven."--Back cover. (shrink)

Denken we in beelden of in woorden? En welke rol speelt taal daarbij? In 'Rebussen, van duivels tot Bosch' worden deze vragen aan de orde gesteld vanuit een kunsthistorische benadering. Beeldtaal speelt een grote rol in ons denken. Het belang van het?lezen? - dus begrijpen - van afbeeldingen kan niet worden overschat. Al in de oudheid was men zich bewust van de zeggingskracht van beelden en van de rol die visuele voorstellingen spelen voor kennis, geheugen en herinnering. In de late (...) middeleeuwen en renaissance wordt de rebus, het spelen met woord en beeld, sterk gecultiveerd. Het vervangen van een geschreven woord door een afbeelding als synoniem is een eenvoudige stap. Complexer wordt het spel als klankovereenkomsten en betekenisassociaties worden ingezet, en al helemaal als ook meertaligheid een rol gaat spelen.0In dit boek spreekt onder meer een dertiende-eeuwse duivel rebustaal en wijst de Brugse schilder Jan Provoost in een geleerde rebus op de vergankelijkheid van het leven. Ook wordt duidelijk dat we betekenisvolle afbeeldingen, zoals het werk van Jheronimus Bosch, pas verantwoord uitleggen als we goed naar de historische context kijken. (shrink)

Is het niet vreemd om te zeggen dat een verhaal uit de achtste eeuw voor Christus ons iets kan vertellen over onze hedendaagse westerse cultuur? Hoe kan de beschrijving van een wereld die geregeerd wordt door goden, heksen, nimfen en allerlei mythische gedrochten bijdragen aan ons zelfbegrip? Dat is minder vreemd dan het lijkt. Juist omdat Homeros helemaal aan het begin van onze beschaving stond, kunnen wij in retrospectief herkennen wat de nieuwe wereld scheidde van de oude. De homerische (...) epen vormen een eerste definitie van de westerse cultuur, zij geven de contouren aan van een manier van denken en handelen die de wereld tot op de dag van vandaag beheerst. (shrink)

Het woord occidentalisme staat voor een beeld van het Westen gezien door de ogen van zijn vijanden. Oriëntalisme zoals Edward Said het ziet is een negatieve voorstelling die gegeven wordt van Arabieren en andere mensen in de Oriënt. Een element in het occidentalisme is de afkeer van de corrupte, verderfelijke steden van het Westen. Een ander element is de religieuze afkeer van afgoderij in het Westen, een element dat verband houdt met de politieke islam. Volgens ideologen van de politieke (...) islam wordt in de VS de ware God vervangen door de afgod materialisme. Dit zet medestanders aan tot actie. 'Wat deze mensen zich hebben voorgenomen, is niet alleen de islam uit te breiden naar het Westen maar ook de islamitische wereld te bevrijden van het afgodische Westen'. Osama bin Laden werkte door actie aan een revolutie voor de onderworpenen. Een werkzaam propagandistisch element dat door Bin Laden wordt verspreid, is occidentalistisch. In revolutionaire situaties binnen islamitische landen kan een vorm van politieke islam met een krachtig occidentalistisch beeld een belangrijke rol spelen. (shrink)

‘Op zeker moment in de loop van die stille dagen besliste ik dat dat was wat ik wilde: de geest in al haar complexiteit bestuderen [...] Ik lees in mijn dagboek dat een handschrift, door mij ternauwernood herkend als het mijne, schrijft met heel de kwetsbare overmoed van een haast twintigjarige: ‘Volgens mij is het observeren van het leven, het brein, de ziel enzovoort, net zoiets als het bestuderen van elektronen: de gevolgde methode, de aanvangssituatie, die bepalen de uitslag. (...) Een andere methode kan een andere uitslag opleveren, waarvan je niet kunt zeggen dat die fout is.’. (shrink)

Morele perceptie is het vermogen om de bijzonderheid van een morele ontmoeting en de implicaties daarvan voor te stellen en te interpreteren. Met behulp van de ecologische benadering van perceptie die is ontwikkeld door de psychologen James Gibson en Ulric Neisser wordt in dit artikel beargumenteerd dat de ervaring van dansers een ecologisch model biedt om morele situaties en de handelingsopties daarin waar te nemen en te verbeelden. Dit model biedt een visie op morele actoren als zelfbewuste, belichaamde actoren (...) die hun handelingen als onderdeel van sociale praktijken waarnemen. Ook kan dit ecologische begrip van het zelf dat door dans tot leven wordt gewekt helpen om het vermogen tot morele waarneming en verbeelding verder te ontwikkelen. (shrink)

De pessimistische zinnen, waarvan vele op het eerste gezicht klaar en begrijpelijk schijnen, blijken bij nadere beschouwing zinlooze woordenreeksen. De schrijver onderscheidt in zijn logische onderzoekingen drie stadia. In het eerste stadium -- dat van het naïeve begrijpen -- komen ons de pessimistische zinnen, vooral wanneer we in een slechte stemming zijn, zeer vertrouwd voor; in het volgende stadium -- dat der logische analyse -- ontpoppen zij zich als zinlooze woordverbindingen, terwijl in het derde stadium een verklaring wordt gezocht voor (...) het tegenstrijdig karakter der beide voorafgaande stadia. Schächter komt, na toepassing der logische analyse op eenige pessimistische zinnen, tot de conclusie, dat de uiterlijke vorm dezer zinnen misleidend is. Deze zinnen wekken namelijk den indruk, alsof de vertwijfeling, die door hen wordt uitgedrukt, op een gegeven toestand betrekking heeft. Zulk een pessimisme zou echter niet "echt" zijn, wijl daarbij toch stilzwijgend wordt verondersteld, dat een andere, mogelijke -- helaas niet werkelijke -- toestand begeerenswaardig zou zijn. Zoo is de verachting van alle aardsche goederen alleen bij die menschen echt, die rijk aan genotmogelijkheden zijn. Het pessimisme van arme menschen beteekent in den grond der zaak een bekrachtiging van de waardeering voor aardsche goederen. Van een symptomatisch gezichtspunt uit beschouwd, worden pessimistische uitingen niet als uitspraken aangezien, zooals de formuleeringen der omgangstaal en der wetenschap, die de een of andere zakelijke situatie beschrijven, maar als symptomen van bepaalde stemmıngen. Onze taal bestaat uit verschillende "lagen", tusschen welke "overeenkomsten" bestaan. Zoo kan men onderscheiden tusschen een -- met betrekking tot de "waardeeringen" -- neutrale taallaag en een laag, waarin alle dingen en verschijnselen met waardeeringsmaatstaven worden gemeten. Zoowel binnen de waardeeringsvrije, neutrale taal als binnen de waardeeringstaal onderscheidt Schächter een grammaticale en een toegepaste taal. Bij de analyse der taal stooten we op een laag, waarin alle gebeurtenissen uitsluitend van het gezichtspunt van den mensch uit worden beschouwd, waarin bij voorbeeld de zon geschapen is met het doel, den mensch goede diensten te bewijzen. Opvattingen als deze hebben tot het vaststellen van bepaalde regels geleid, die in onze taal, of liever in een van haar lagen, nog steeds gelden. Er zijn zinswendingen, die in de eene taallaag verboden, maar in een andere volkomen toelaatbaar zijn. Iedere taallaag heeft haar eigen regels, haar eigen logica. Binnen bepaalde taallagen hebben de pessimistische uitingen "zin". Het zijn de lagen, waarin vragen en zinnen worden "verstaan". Buiten deze lagen zijn de pessimistische formuleeringen zinloos. (shrink)

Echt grote kunst drukt met autoriteit het algemeen-menselijke uit, meent cultuurcriticus Roger Scruton. Dat geldt bijvoorbeeld voor schrijvers als Homerus en Shakespeare, wier werken de essentie van het mens-zijn raken door hun buitengewone behandeling van universele kwesties. Maar kan een muziekstuk dan ook groot zijn? Muziek is tenslotte niet narratief van structuur, en het is vanwege haar abstracte karakter niet onmiddellijk duidelijk waar ze ‘over gaat’. Toch, beargumenteert Scruton, is het ook voor de muziek mogelijk te bepalen wat een (...) goed stuk groot maakt. (shrink)

Met deze stelling geeft de auteur aan hoe moeilijk het is om een definitie te geven van 'cultuur'. Alleen door het kennisnemen van het gedachtegoed van grote geesten uit verleden en heden kan men tot echte cultuur komen.

In 'De ongelukkigste' uit 1843 schrijft de Deense filosoof Søren Kierkegaard dat het leven van de mens doordrongen is van de tijd. En met de tijd komt het lijden. Juist doordat we het verstrijken van de tijd belichamen, zijn we bijna nooit echt in het nu aanwezig. Sommigen leren daarmee leven door een thuis in het verleden te vinden, anderen in de toekomst. Dubbel ongelukkig is degene die zich de toekomst herinnert of het verleden verwacht. De hedendaagse mens, die (...) niet eens beseft dat hij nergens thuis is, is misschien wel de allerongelukkigste. Het enige wat hij kan bedenken om aan zowel heimwee als de ratrace te ontsnappen is om 'even helemaal weg te zijn'. Denker des Vaderlands Paul van Tongeren laat zien wat het betekent dat zowel ieder mens als de samenleving als geheel altijd uitgestrekt is tussen verleden en toekomst. De opgave bestaat erin het heden te maken tot de werkplaats waar verleden en toekomst elkaar kunnen bepalen én bevrijden."--Page 4 of cover. (shrink)

Grondleggers van de pedagogie(k). Grote denkers over opvoeden: stemmen uit het verleden en hun weerklank in het heden en de toekomst? Onder deze titel heeft De Vereniging tot Bevordering van de Studie der Pedagogiek (VBSP) haar tweejaarlijks congres gehouden. De foto op de voorkant van deze bundel symboliseert het onderwerp treffend: een opvoedeling omringd door bekende opvoeders/denkers zoals Janusz Korczak, Lev Vygotskij, Hannah Arendt en Henriëtte Pimentel. Wat weten we nog van deze grote namen? Wat waren hun opvattingen, wat (...) was hun invloed en wat kunnen wij van ze leren? Lea Dasberg, de bekende Nederlandse pedagoog, heeft het belang van kennis van de historie destijds mooi verwoord in haar inaugurele rede. Men kijkt achterom om vooruit te zien. Zoals de automobilist in zijn achteruitkijkspiegel kijkt om verantwoord vooruit te rijden. Het begrijpen van samenhang tussen verleden en heden biedt perspectief op de toekomst. Deze bundel bevat artikelen over diverse opvoeders/denkers die zich met de pedagogie(k) bezig hebben gehouden. Hun ideëen kunnen ook nu en in de toekomst een waardevolle bijdrage leveren aan het vormgeven van pedagogische praktijken. Het boek kan in de opleidingen Pedagogiek, Pabo en Social Work worden gebruikt. Voor studenten zijn studievragen toegevoegd aan het eind van iedere bijdrage."--Page 4 of cover. (shrink)

In de vorige jaargang van dit tijdschrift heb ik twee artikelen gepubliceerd over de wijsgerige theologie van de zogenaamde Utrechtse school. Daarop is gereageerd door respectievelijk M. Sarot, G. van den Brink en V. Brümmer. Er zijn drie punten waarop ik de discussie graag kort wil voortzetten: logische consistentie en conceptuele coherentie als norm voor het geloof, het verfijnde realisme, en de eigen aard van de theologie in vergelijking met het concrete geloven. In feite gaat het daarbij steeds om (...) de eigen aard van het geloof. Daarin ligt ook de reden ruimte te vragen voor deze reactie. Het lijkt mij van bijzonder belang voor de theologie dat het concrete geloven op de juiste manier wordt verstaan. Alleen dan kan de theologie dit geloof werkelijk dienen. Dat geldt tegenover het gevaar van versubjectivering van het geloof evenzeer als tegenover dat van verintellectualisering. (shrink)

‘De huidige ‘‘consensus van het midden’’ is niet -- zoals vaak wordt beweerd -- een blijk van vooruitgang van de democratie, maar een reëel gevaar voor haar toekomst. Het ontbreken van een agonistisch debat tussen de democratische partijen en van een confrontatie tussen verschillende politieke stromingen heeft het de burgers onmogelijk gemaakt zich te identificeren met een gedifferentieerd scala aan democratische politieke identiteiten. Dit heeft een vacuüm geschapen dat in toenemende mate door rechts-populistische partijen wordt gevuld. Zij vervangen de (...) afgezwakte tegenstelling tussen links en rechts door een nieuwe wij-zij-tegenstelling die wordt opgebouwd rond de tegenstelling tussen ‘‘de bevolking’’ en ‘‘het establishment’’. Het is nodig om te beseffen dat ondanks de voorspelde verdwijning van collectieve identiteiten en de vermeende overwinning van het individualisme, de collectieve dimensie niet uit de politiek kan worden verwijderd. Als ze niet beschikbaar zijn via de traditionele politieke kanalen, zullen collectieve vormen van identificaties worden aangeboden in andere vormen, die veel minder vatbaar zijn voor democratische beïnvloeding. Als de maatschappelijke tweedeling niet meer kan worden weergegeven als een verdeling in links en rechts, kunnen gevoelens niet langer worden gekanaliseerd in de richting van democratische doelen en kunnen conflicten een vorm aannemen die de democratische instituties in gevaar brengt.’. (shrink)